Η νεανική παραβατικότητα αποτελεί ένα φαινόμενο που δεν αφορά μόνο τις πράξεις των νέων αλλά και την ψυχική τους υγεία, τις συναισθηματικές τους ανάγκες και τον τρόπο που διαχειρίζονται τις προκλήσεις. Η ανάπτυξη παραβατικής συμπεριφοράς στους εφήβους μπορεί να είναι σημάδι εσωτερικών συγκρούσεων, συναισθηματικών δυσκολιών ή ακόμα και ψυχικών διαταραχών. Οι γονείς παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση και στην πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας, καθώς μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών τους. Η σωστή υποστήριξη και επικοινωνία από την πλευρά τους μπορεί να είναι κρίσιμη για την κατεύθυνση που θα πάρει η συμπεριφορά ενός νέου.

 

1. Κατανόηση των αιτιών της παραβατικής συμπεριφοράς

Η παραβατική συμπεριφορά μπορεί να προκύψει από πολλούς παράγοντες. Σημαντικό είναι να κατανοηθούν ότι πολλές φορές τα παιδιά και οι έφηβοι καταφεύγουν σε παραβατικές πράξεις όχι από εσκεμμένη επιθυμία για κακό, αλλά ως αντίδραση σε εσωτερικά ή εξωτερικά προβλήματα που δυσκολεύονται να διαχειριστούν. Κάποιοι από τους κύριους παράγοντες περιλαμβάνουν:

  • Ψυχική υγεία και συναισθηματικές δυσκολίες: Κατάθλιψη, άγχος και χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι συνήθη χαρακτηριστικά νέων που εμπλέκονται σε παραβατικές πράξεις. Τα συναισθηματικά ζητήματα μπορεί να κάνουν τον νέο να αισθάνεται απομονωμένος ή ανήμπορος, και ως εκ τούτου να αναζητά διεξόδους σε παραβατικές συμπεριφορές.
  • Οικογενειακό περιβάλλον: Η έλλειψη σταθερής οικογενειακής υποστήριξης ή η έκθεση σε συγκρουσιακά περιβάλλοντα μπορεί να οδηγήσει τους νέους σε αναζήτηση της προσοχής ή της επιβεβαίωσης εκτός οικογένειας. Οικογένειες που δεν έχουν υγιείς τρόπους διαχείρισης των προβλημάτων τους ή που δεν προσφέρουν συναισθηματική υποστήριξη στα παιδιά, αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης τέτοιας συμπεριφοράς.
  • Κοινωνικές επιρροές: Οι συνομήλικοι, οι επιρροές από τα κοινωνικά δίκτυα, και οι κοινωνικές πιέσεις για αποδοχή μπορεί να οδηγήσουν έναν νέο σε παραβατικές πράξεις ως μέσο προσαρμογής ή απόδειξης στον κύκλο του.

 

2. Ο ρόλος των γονέων στην αντιμετώπιση της παραβατικής συμπεριφοράς

Οι γονείς, που επιθυμούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να ξεπεράσουν τέτοιες συμπεριφορές, θα πρέπει να είναι ψύχραιμοι, υποστηρικτικοί και έτοιμοι να κατανοήσουν τις βαθύτερες αιτίες της συμπεριφοράς του παιδιού τους. Ορισμένες στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν είναι:

  • Ανοιχτή επικοινωνία: Αντί για σκληρή κριτική ή τιμωρία, οι γονείς θα πρέπει να επιδιώκουν να κατανοήσουν τα συναισθήματα και τα κίνητρα του παιδιού τους. Ερωτήσεις όπως «Τι σε έκανε να συμπεριφερθείς έτσι;» ή «Πώς νιώθεις όταν γίνεται κάτι τέτοιο;» ενθαρρύνουν το παιδί να ανοιχτεί και να αναζητήσει βοήθεια.
  • Υποστηρικτική στάση και ενσυναίσθηση: Οι γονείς πρέπει να δείχνουν κατανόηση και να προσπαθούν να βάλουν τον εαυτό τους στη θέση του παιδιού. Μια υποστηρικτική στάση που δεν επικεντρώνεται στην κριτική αλλά στην κατανόηση της κατάστασης θα βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει εμπιστοσύνη και να εκφράσει ανοιχτά τις ανησυχίες του.
  • Καθοδήγηση προς υγιείς διεξόδους: Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να βρουν εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης του άγχους ή των δυσκολιών τους, όπως η συμμετοχή σε αθλητικές ή δημιουργικές δραστηριότητες. Τέτοιες δραστηριότητες μπορούν να λειτουργήσουν ως διέξοδοι για τα συναισθήματά τους, μειώνοντας την πιθανότητα παραβατικής συμπεριφοράς.

 

3. Πρόληψη: Πως οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αποφύγουν την παραβατική συμπεριφορά

Η πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας ξεκινά από την ενίσχυση της ψυχικής υγείας και της συναισθηματικής ανθεκτικότητας των παιδιών. Ορισμένοι τρόποι με τους οποίους οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους από νωρίς είναι:

  • Εκπαίδευση στην επίλυση συγκρούσεων: Οι γονείς μπορούν να διδάξουν στα παιδιά τους υγιείς τρόπους διαχείρισης συγκρούσεων και προβλημάτων. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως η διαπραγμάτευση, η διαχείριση του θυμού και η αναζήτηση ειρηνικών λύσεων βοηθά στην αποφυγή αντικοινωνικών συμπεριφορών.
  • Ενίσχυση της αυτοεκτίμησης: Η ενθάρρυνση και η θετική επιβεβαίωση από τους γονείς βοηθούν τα παιδιά να αισθάνονται αυτοπεποίθηση και ασφάλεια. Ένα παιδί που νιώθει ότι έχει αξία είναι λιγότερο πιθανό να αναζητήσει την αποδοχή μέσω παραβατικών συμπεριφορών.
  • Ενίσχυση συναισθηματικής ανθεκτικότητας: Μαθαίνοντας τα παιδιά να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, οι γονείς μπορούν να τα προετοιμάσουν καλύτερα για τις προκλήσεις της εφηβείας. Η ανθεκτικότητα βοηθά το παιδί να αντιμετωπίζει δυσκολίες χωρίς να καταφεύγει σε αρνητικές συμπεριφορές.
  • Παράδειγμα συμπεριφοράς: Οι γονείς αποτελούν το πρώτο και σημαντικότερο πρότυπο για τα παιδιά τους. Όταν οι γονείς διαχειρίζονται τις δικές τους συγκρούσεις με ήρεμο και σεβαστικό τρόπο, το παιδί μαθαίνει να αντιμετωπίζει τις δικές του δυσκολίες με ανάλογο τρόπο.

 

4. Στήριξη από επαγγελματίες ψυχικής υγείας

Η συνεργασία με επαγγελματίες ψυχικής υγείας είναι εξίσου σημαντική, ειδικά όταν η παραβατική συμπεριφορά συνοδεύεται από έντονα συναισθηματικά προβλήματα ή ψυχικές διαταραχές. Οι επαγγελματίες μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση και στην αντιμετώπιση των αιτιών της παραβατικής συμπεριφοράς, προσφέροντας υποστήριξη τόσο στο παιδί όσο και στην οικογένεια. Επίσης, είναι σημαντικό τα σχολεία και οι κοινότητες να ενσωματώνουν προγράμματα ψυχοκοινωνικής στήριξης και εκπαίδευσης που να ενθαρρύνουν την πρόληψη.

 

Πολυδύναμο Κέντρο Λόγου και Ευφυϊας