Όλα τα ζώα, όσο μικρά κι ασήμαντα κι αν είναι, αντανακλούν την καλοσύνη» Κέμπις Τόμας Γερμανός Συγγραφέας.
Η συνύπαρξη του ανθρώπου με τα ζώα είναι ταυτόσημη με την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας και είναι προφανές πως η συμπόρευση αυτή υπήρξε απαραίτητη για την επιβίωση του ανθρώπου σε όλες τις πτυχές της ζωής του. Η σχέση αυτή αποτυπώνεται στην ιστορία, λογοτεχνία, μυθολογία και παραμύθια. Χαρακτηριστικότερος ο δεσμός του Οδυσσέα, στην Οδύσσεια του Ομήρου, με τον αγαπημένο του σκύλο ο οποίος τον περίμενε για 20 χρόνια να πεθάνει στα χέρια του. Το καταπονημένο σκυλί αναγνώρισε τον Οδυσσέα ακόμη και μεταμφιεσμένο σε ζητιάνο και υπέκυψε αφού δεν άντεξε τα έντονα συναισθήματα συγκίνησης της αντάμωσής τους.
Άπειρα τα παραδείγματα ζώων που πρωταγωνιστούν στις ζωές ανθρώπων. Η σύγχρονη κοινωνία της εξατομίκευσης, της αστικοποίησης, του burn out και της υπερέντασης έχει οδηγήσει τον άνθρωπο στην απομόνωση, την απομάκρυνση και γενικά στην χαλάρωση των ανθρώπινων σχέσεων. Είναι φυσικό επακόλουθο και αναμενόμενο ο άνθρωπος πια να έχει ανάγκη και να αναζητά να υποκαταστήσει αυτή τη στενή επαφή που είχε και χάθηκε. Αναζητά να εκπληρώσει την ανθρώπινη ανάγκη του για ανάπτυξη σχέσεων, εγγύτητας, επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης. Ένα τέτοιο καταφύγιο αποτελούν τα κατοικίδια ζώα που με ένα αξεπέραστο τρόπο αναπτύσσουν μια όμορφη σύνδεση με τον άνθρωπο, το μοναχικό άνθρωπο, το παιδί, τον ανάπηρο, τον ηλικιωμένο. Τα ζώα συντροφιάς όπως στη σημερινή μας εποχή τα ονομάζουμε, λειτουργούν πια ως πατερίτσες στον άνθρωπο, προσφέροντας βοήθεια και υποστήριξη με ένα τρόπο που τα έχει πια εντάξει ως απαραίτητα στη ζωή μας και αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού ιστού. Άνθρωπος και ζώο γίνονται σύντροφοι ζωής. Τα οφέλη; Ανεξάντλητα, πολύπλευρα, απεριόριστα, ανακουφιστικά και θεραπευτικά. Η στενή και πραγματική σχέση με τα ζώα έχει για τον άνθρωπο αποδεδειγμένα συμβάλει στη διατήρηση της ψυχικής του υγείας.
Τα ζώα συντροφιάς βοηθούν αν επουλωθούν οι επακόλουθες της σημερινής πραγματικότητας πληγές της μοναξιάς. Καλύπτουν την ανάγκη του ανθρώπου να αγαπήσει και να αγαπηθεί μέσα από μια σχέση ανάπτυξης μεταξύ τους αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Τα ζώα είναι προικισμένα με μια ικανότητα να διαισθάνονται, να εκπέμπουν καλοσύνη, να συναισθάνονται, να εμπιστεύονται, να αγαπούν βαθιά και αλτρουιστικά. Ο άνθρωπος έχει το προτέρημα να μπορεί να αντλεί από αυτές τις ιδιότητες του ζώου. Να δίνει, να παίρνει αλλά και να μαθαίνει. Να μαθαίνει πως είναι να έχει επαφή με τα πρωτογενή του συναισθήματα και την ικανοποίησή τους με ένα τρόπο επωφελή για τον ίδιο και το διπλανό του.
Η παρουσία τους ευεργετική, γεμίζουν τις ώρες μοναξιάς, παρέχουν ζεστασιά και το αίσθημα ότι αγαπιέσαι όποιος και όπως και αν είσαι χωρίς επίκριση, απόρριψη και αποδοκιμασία. Τα παιδιά βιώνουν το πως είναι να εξαρτάται η ύπαρξη κάποιου από την φροντίδα σου, πως επιβραβεύεις ή οριοθετείς συμπεριφορές και πως να διαχειρίζεσαι τις αντιδράσεις του άλλου. Βιώνουν τη συντροφικότητα, τη διαδικασία τεκνοποίησης, την ασθένεια και το θάνατο. Όλα αυτά είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας και η συνύπαρξη με το ζώο τα βοηθά να προετοιμαστούν για τις πραγματικότητες της ζωής αναπτύσσοντας τις δεξιότητες ανθεκτικότητάς τους. Τα παιδιά με αναπηρίες έχουν πολλά οφέλη από την επαφή τους με τα ζώα αφού τα βοηθά να αναπτύξουν στενή σχέση, να κοινωνικοποιηθούν, να είναι ήρεμα και να αντιληφθούν καλύτερα το περιβάλλον τους. Οι ηλικιωμένοι που συχνά στερούνται της ανθρώπινης επαφής και επικοινωνίας απολαμβάνουν την αγάπη των ζώων, την αφοσίωσής τους και τη συντροφικότητα, συστατικά που αναμφίβολα επιδρούν στη διατήρηση της υγείας τους, του αισθήματος αισιοδοξίας και επιθυμίας για ζωή.
Όπως ο Μίλαν Κούντερα εκφράζει στο έργο του «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι», η Αγάπη ανάμεσα στο ζώο και τον άνθρωπο είναι ανώτερη από εκείνη μεταξύ των ανθρώπων. Η αγάπη του άνδρα και της γυναίκας είναι εξ’ αρχής ενός είδους κατώτερου από αυτό που μπορεί να είναι η αγάπη ανάμεσα στον άνθρωπο και το σκύλο, αυτή την παραδοξότητα της ιστορίας που ίσως ο πλάστης να μην την είχε προβλέψει. Αυτή η τελευταία αγάπη είναι άδολη, εκούσια, καθαρή, ειδυλλιακή… κανένα ανθρώπινο πλάσμα δεν μπορεί να κάνει σε ένα άλλο τη δωρεά του ειδυλλίου. Μόνο το ζώο μπορεί επειδή δεν το έδιωξαν από τον Παράδεισο.
Μαρία Ρωσσίδου
Συστημική Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Ψυχολόγος
ECP/EFTA
mrossidou@yahoo.com